|
|
برف مي باريد كوچه در خلوت خويش مي انديشيد .
«هوشنگ» با سرفه هاي پي در پي از خيابان به كوچه زد ، كوچه خلوتش آشفت و نگاه به هوشنگ پوشاند .
هوشنگ چتر به دست داشت و خماخم بر برف كم پشت كوچه پا مي كشيد . دانه هاي درشت برف پا ماله هوشنگ را مي رُفتند . كوچه رقص پري وار برف را بر بام چتر تماشا مي كرد ، هوشنگ زير چتر نفس نفس مي زد ، كوچه هوشنگ را در سالهاي دور اين چنين به خاطر نداشت ، خسته و شكسته … تكيده اندام و خمانده پشت …كوچه ديد كه هوشنگ در كلنجار با سوز باد زمستاني درازناي كوچه را به آخر رساند و آنجا دور خود چرخيد و زير دامنه‌ي دروازه پوسيده ي آهني ايستاد و از زير چتر نگاه به دَر دوخت . هنوز چتر از سر پايين نداده بود كه لنگه در آهني پس رفت ، هوشنگ خواهرش «مستان» را ديد و ديد كه خط باريك لبانش كمي باز شد :
- سلام
سلام سرد و بي روح مستان به جسم هوشنگ ننشست :
- سلام
و لبان سياه و و كبوداش را بهم ساييد و به جبر لبخند زد :
- خوبي مستان ؟
مستان تبسم آميخته به شرمِ برادرش را حس كرد و گفت :
- خوبم .
بعد اندكي با فاصله گفت :
- چه عجب !؟
هوشنگ نگاهش آشفته شد و چتر از سر پايين داد و گفت :
- از ديروز صبح هواي تو و بچه هات به سرم بود .
و چتر از برف تكاند :
- دلم براتون يه ذره شده بود …
و چترش را بست :
- گفتم هر طور شده بايد حركت كنم .
مستان با لبخند چادر سياهش را باز و بسته كرد و دست به صورت گرد و سبز وش خود ساييد . هوشنگ طعنه خواهرش را شنيد :
- از زمان گم شدن ناصر تو راهي ، واقعاً كه خسته نباشي .
و كيف دستي اش را زير چادر دست به دست كرد و نگاه به بارش دانه هاي برف گرداند :
- از اين برف هم ممنونم كه با خودش سوغات آورد .
هوشنگ چشم فراخ كرد و صدايش لرزيد :
- باشه، هر چي تو دلته بارم كن.
با اندوه آب دهان قورت داد و گفت :
- فكر كردي آزاد مي گشتم هنوز حبسم تموم نشده .
مستان لب واكرد ، هوشنگ بخار دهان مستان را ديد :
- اومدي همين رو بگي ؟
هوشنگ به نرمي گفت :
- برايت مهم نيست ؟
مستان با مكث گفت :
- نه …
هوشنگ صداي مستان را شنيد كه به تندي افزود :
- به من چي ، تو با كله‌ت گرفتاري كه جنگش تمومي نداره.
هوشنگ از بي تفاوتي مستان لحظه اي چشمانش را بست و بعد دست چپ اش را كه دو انگشت از كنار نداشت به عمد روي پيشاني خود گذاشت ، مستان دست هوشنگ را ديد اما انگشتان از بيخ قطع شده بنصر و خنصر دست برادرش را ناديده پنداشت و از خود هيچ عاطفه اي بروز نداد ، هوشنگ در خود غمگين شد و دست از پيشاني پايين داد و با تأثر گفت :
- پس تو اين سالها تكيه به باد داده بودم و داشتم آب در هاون مي كوبيدم !؟
مستان خونسرد و رها گفت :
- از من چرا مي پرسي ، از عقيده و آرمانت بپرس كه زندگيت رو فداش كردي
هوشنگ خود را در خلا احساس كرد و زبانش گرفت :
- ح ح حتي دريغ از يه ملاقات كوتاه ؟
مستان به هوشنگ نگاه نكرد انگار با خود حرف مي زد :
- ما كي داشتيم ؟ صد رحمت به زندون.
و نگاه به دهان باز كوچه داد :
- چه انتظاري از يه زن تنها و بي كس داشتي ؟
هوشنگ جتر سياه اش را كه از كهنگي قهوه اي مي زد به زير بغل داد و گفت :
- - بگو دلت نخواست .
مستان گفت :
- - اگه دلم مي خواست كجا بايد پيدات مي كردم ، فقط شنيدم جاتون رو تغيير دادن ، كجا ، نامعلومه .
هوشنگ داشت به آن روز ها و شب هاي ملال انگيز مي انديشيد كه بي گاه مرگ خود را از دهان خواهرش شنيد :
- راستش تا الان فكر مي كردم سقط شدي .
هوشنگ از حرف مستان در خود شكست و سرماي مضاعفي به روح و جانش تاخت و با حسي پر شده از نفرت و بيزاري خواست مستان را وانهد و از او بگريزد ، اما اين كار را نكرد و مسلط بر خود همچنان ايستاد تا با لحن عاطفه بارش مستان را به شرم و مهرباني وا دارد :
- ولي من هميشه در خواب و بيداري تو و بچه هات رو مي ديدم .
مستان با شك و ترديد به هوشنگ نگاه داد ، هوشنگ با صداي مهربان و جانداري حرفش را پي گرفت و افزود :
- هيچگاه از شما جدا نبودم ، هميشه در برابر چشمم بودين ، زنده و شاداب.
مستان واكنشي به حرف احساس برانگيز برادرش نشان نداد ، فقط مثل مجسمه به هوشنگ نگاه كرد و بعد پرسيد :
- حالا براي چي اومدي ؟
هوشنگ با حرص چتر را از زير بغل بيرون داد و گفت :
- اومدم كه بهم بگي زنده نيستي .
مستان بي درنگ گفت :
- چرا ناراحت شدي حرف دلم رو گفتم .
هوشنگ نگاهش در فضاي كوچه دور زد ، مستان به نيم رخ برادرش چشم داد و ديد كه دهانش باز و بسته شد :
- نمي دوني براي چي اومدم ؟
مستان به سگي كه دوان دوان از كوچه مي گذشت نگاه داد و با لبخند معني داري گفت :
- اومدي بگي كه روز و شب برامون آروم و قرار نداشتي .
هوشنگ به طرف مستان نگاه كرد و گفت :
- بميرم برات چرا اين طور حرف مي زني ؟
و با انگشت نر گوشه سبيلش را خاراند :
- مگه ميشه فراموشت كرده باشم .
و چانه اش لرزيد :
- دارو ندار من از يه خواهر بيشتره ؟
مستان هيچ نگفت ، هوشنگ گفت :
- مرگ تو سخت گرفتارم ، ولي از اين ببعد در كنار تو هستم .
مستان بي آنكه به برادرش نگاه كند به تندي گفت :
- هر كس از خودش خبر داره .
هوشنگ اخم خواهرش را ديد و باقي حرفش را پيچيده در بغض شنيد :
- من كه از تو چيزي نخواستم.
هوشنگ به آرايش صورت مستان دقت كرد و گفت :
- چرا نبايد چيزي بخواي ؟
و سر به دهان باز كوچه گرداند ، دهان كوچه پُر بود از برف ، دهان مستان پُر بود از غرور :
- نيازي ندارم
و به تندي افزود :
- اگه چيزي بخوام از خودم مي خوام .
هوشنگ سر پايين داد و با شرم گفت :
- از منم مي توني بخواي مستان من برادرتم
نگاه آشفته مستان در برفراز كوچه دويد و اندوه به چهره اش پرده كشيد :
- دريغ از همه چيز تو …
و نيمه حرفش را بلعيد هوشنگ پلك پلك زد و گفت :
- مي خواي بگي برادرت زندگيش رو به باد داده ؟
پره هاي دماغ مستان لرزيد :
- تو زندگي نكردي هوشنگ .
بي اختيار به چپ و راست كوچه سر گرداند :
- نه زني ، نه بچه اي …
هوشنگ در سكوت مستان حرف خواهرش را تكرار كرد :
- نه زني نه بچه اي كه چي ؟
و دلگرم به عاطفه خواهرش دست به بازويش گرفت :
- زندگي كه فقط زن داشتن و بچه دار شدن نيست .
دو عابر مرد ميانه سال يا شبكلاهي بر سر از طول كوچه گذشتند ، هوشنگ لب از سكوت باز كرد :
- فكر نكن دارم شعار مي دم ، اهل هياهو هم نيستم ، اگر چه سالها از هم دور بوديم اما نگاهم به زندگي چندان تغييري نكرده .
مستان دست توي كيف دستي اش گرداند و گفت :
- اين حرفها براي تو معني مي ده ، كاش مي فهميدم چي داري مي گي .
و چتر تاشوي حنايي رنگش را از كيف بيرون داد :
- اگه كار واجبي نداري ديرم شده .
هوشنگ رنگ از چهره اش گريخت و با تعجب لب جنباند :
- انگار پيش خونه ت وايسادم نه ؟
هوشنگ جوابي نشنيد و گفت :
- بيرونم مي كني ؟
مستان چترش را باز كرد و روي سر گرفت :
- من عجله دارم ، خونه همين جاست با من نمياد .
هوشنگ نگاهش را به ساعت مچي اش دوخت زمان به ساعت سه بعد از ظهر پهلو مي زد :
- اين وقت از روز كجا با اين عجله ؟
مستان زير چتر با غيظ و تمسخر خنده زد:
- همين پا دارم مي رم ناصر رو پيدا كنم.
هوشنگ با تني گُر گرفته سر به زير افكند و گفت :
- خيلي بد جواب مي دي.
و كف دست به پيشاني اش كشيد :
- چته مستان؟
مستان در سكوت هوشنگ به طاق چتر نگاه داد و گفت :
- كجا دارم برم آخه ؟
و نگاهش تا دروازه خانه رفت و برگشت :
- بچه هام يه تكه نون نمي خوان ؟
هوشنگ نگاهش را به سرعت به خانه فرستاد در نيمه باز بود مستان كمي از در فاصله گرفت ، هوشنگ نگاه از خانه بيرون كشيد و گفت :
- بچه هات كو ؟
از پاسخ ندادن مستان ، بوي تحقير مشام هوشنگ را پر كرد و پشت اش تير كشيد ، پس به طرف مستان سر پيش برد و زهر دار گفت :
- يقين تحويلشون دادي يتيم خونه .
مستان انديشناك انگشت شهادت به پشت پلك به رنگ قوس قزح خود ماليد و به هوشنگ نگفت كه دختر بزرگش « نرگس » پارسال همين موقع خانه را ترك كرد و ديگر بازنگشت و نگفت كه « ندا » دختر كوچكش را خواهر ناصر تابستان گذشته با خود از مرز خارج كرد و تاكنون هيچ نشان و خبري از آنها نداشت فقط جواب داد :
- تو نگران بچه هام نباش ، به موقع بلدم چكارشون كنم ، فقط منتظرم تا تكليف ناصر روشن بشه بعد .
و سر به سينه هوشنگ پيش داد و با نيشخندي گفت :
- فهميدي دايي جان ؟
و سر به عقب راند . هوشنگ عطر تن مستان را در هواي سرد به مشام ريخت و گوشه‌ي سبيل اش را به دندان گزيد وپرسيد :
- با اين سر و وضع مي خواي بري نون در بياري ؟
مستان چشم درشت كرد و با صداي قرص و محكمي گفت :
- اشكالش چيه ؟
و زبان به ادامه حرفش چرخاند :
- عزا كه نمي رم .
هوشنگ با شك به خال مصنوعي بالاي لب مستان معطوف شد و گفت :
- عروسي هم كه دعوت نيستي ؟
مستان پيرامون لبانش را با نوك زبان تر كرد و ابروان بالا راند و غرورناك گفت :
- به هر حال نان آور خونه منم.
و نگاهش به بازي دانه هاي رقصنده برف شتافت :
- هستم يا نيستم ؟
هوشنگ گيج و مات به دور خود گشت و بعد نگاهش را به بام خانه ها پرواز داد گنجشكاني چند بر گستره برفپوش بام ها در جنب و جوش بودند ، نگاه هوشنگ بام به بام بر سيم هاي پوشيده از برف سُريد . چند گنجشك روي نگاه هوشنگ نشستند ، مستان اينبار فرصت يافت تا به چهره‌ي شكسته و پشت بر آمده هوشنگ عميق نگاه كند و نگاه به نگاه دلش براي سبيل سفيد و دود گرفته ي برادرش كه ديگر شبق رنگ و شانه گير نبود سوخت ، هوشنگ صداي مستان را شنيد و نگاهش را از زير ساق ظريف گنجشكان بيرون كشاند :
- من كه مفقود نيستم هوشنگ .
هوشنگ لبانش را روي هم فشرد :
- بگو كي مفقود نيست ؟
و با حرص و لج پا به زمين كوبيد :
- همه مفقوديم ، همه مون گم شديم ، آنچنان گم و كوريم كه اصلا وجود نداريم .
مستان با صداي مرتعشي گوش هوشنگ را به حرف خود تيز كرد :
- من كاري به كار شعارهاي تو ندارم ، من مفقود نيستم ، چون وجود دارم ، حالا اگه فكر مي كني همه چيز مرده و ناپيداست ، ولي من نمي خوام بوي مرده بدم .
و با تاكيد حرفش را كش داد :
- من هستم و هست و نيست زندگي من هم به خودم مربوطه …
مستان همچنان دل خالي مي كرد هوشنگ اما از حرفهاي خواهرش گوش واكنده بود و چشم به زمين پوشيده از برف دوخته بود و مي انديشيد به مستان كه هيچ گذشته هايش را نمي مانست … باور گسسته ، رنگ باخته از خاطرات ، خالي مهر از رفاقت و عواطف خواهرانه با اكنوني كه هوشنگ را سخت مي آزرد :
- اي كاش من و ناصر هرگزدنبالت راه نيفتاده بوديم .
هوشنگ در سكوت و فكر لحظه اي پلكهاي بي مژه اش را روي هم خواباند و گفت :
- تو گردنتون طناب انداخته بودم ؟
بعد تك سرفه اي زد و گفت :
- شماها كه از من آتشي تر بودين ؟
مستان به هوشنگ نگا نگاه كرد ، هوشنگ به رگ جسته كنار گردنش دست ساييد و گفت :
- ها ؟ نگاه مي كني ، دروغ مي گم؟
مستان نگاه از هوشنگ كَند و گفت:
- از كي دستور مي گرفتيم ؟
چند سرفه گلوي هوشنگ را خراشيد ، هوشنگ پشت كرد و خلط سينه به زير پا انداخت وگفت :
- از من يا هر كي ، همه مون داشتيم كار مي كرديم …
و آرام گفت :
- براي مردم ، براي وطن .
باد به طاق چتر مستان كوبيد ، مستان دستگيره چتر را سفت مشت كرد و گفت :
- ناصر و من از تو دستور مي گرفتيم .
هوشنگ در هجوم سرفه ها خم و واخم شد و دست به گلو داد و چشمان از حدقه جسته و سرخ فامش را به مستان دوخت :
- حالا چه توفيري مي كرد ، جون باختين يا زندگي ؟
باد دانه هاي برف را به صورت مستان زد، مستان كله‌ي چتر را به طرف برف و باد داد و گفت :
- بدتر ، كاش جون و زندگيم مي رفت چشمانم براه نبودند
و چمشانش از اشك جوشيد :
- اگه ناصر به موقع مي رفت سربازي به جنگ نمي خورد .
نگاه ، سكوت ، مستان دست به چشمانش كشيد :
- تحريكهاي تو نذاشت بره و گرنه مفقود نمي شد.
هوشنگ نگاهش پريشان شد و با احتياط گفت :
- شكر كن كه جسدش مفقود نيست .
برف لبخند تلخ مستان را ديد :
- همه‌ي دلخوشي زندگيم شده همين ، از كجا بدونم هنوز زنده س
و پر آب چشم رخ بر گرداند ، هوشنگ آهسته پيش رفت و با چهره اي پشيمان دست به شانه‌ي خواهرش رساند و گفت :
- غصه نخور مستان ناقوس جنگ داره خاموش مي شه .
مستان با صدايي شبيه به گريه گفت :
- حالا كه اثري از ناصر نيست مي خوام صد سال سياه جنگ خاموش نشه
چشمان هوشنگ بي اختيار بل بل كرد و زبانش به لكنت گرفتار شد :
- نا نا ناصر پ پ پيداش مي شه .
مستان بغض فرو داد و در حين باز و بسته كردن چادرش زهرخندي زد و تند گفت :
- اگه جنگ ناصر رو نخورده باشه.
و راه افتاد و در پي گامي چند ، صداي وامانده برادرش را از قفا شنيد :
- راه افتادي كه …
سكوت مستان را دهان بسته بود ، هوشنگ صدايش در شرم پيچيد :
- چكار كنم بمونم يا برم ؟
مستان در حين راه چترش را از دستي به دست ديگر داد و صدا بلند كرد :
- در بازه اگه دوست داشتي بمون .
و پا تند كرد ، هوشنگ گفت :
- بمونم چكار كنم ؟
و غمخندي چهره اش را پوشاند :
- با ديوار حرف بزنم ؟
صداي مستان در برف و باد پيچيد :
- ديوار يا من هيچ فرقي نمي كنه .
هوشنگ لب به دندان گزيد و خط كنار دماغش لرزيد :
- بس كن مستان اين همه راه اومدم كه با تو دلي باز كنم .
مستان با تاكيد فقط گفت :
- من ديوارم هوشنگ .
هوشنگ در نگاهي سر گردان به دروازه نيمه باز و خواهرش كه پشت به او راه مي رفت با مهرباني گفت :
- تو زندگي مني مستان اومدم كه به من و دلم تكيه كني .
مستان لحظه اي ايستاد و نگاه به پشت داد :
- كافيه هوشنگ هر چه بود گذشت ، نمي خواد نگران …
حرفش را ناتمام گذاشت و با چشماني كه از اشك مي سوخت پا در برف كشيد هوشنگ گفت :
- به دلم تكيه كن ، اومدم جبران كنم .
شور غريبي از حرف هوشنگ به دل مستان افتاد و صدايش موج برداشت :
- تا اين لحظه دلي كه به آن تكيه داشتم روياهاي شيرين ناصر بود كه به خوابم مي اومدند
و به دستي كه در آن چتر بود نگاه كرد و ادامه داد :
- و همچنين به اين دستام كه هميشه تكيه گاهم بودند .
سپس به عمد خنده خنده كرد :
- هه هه هه …
و گفت :
- زنها تنها نمي مونن.
و دوباره خنده زد و در ميان خنده گفت :
- زنها گرسنه و بيكار هم نمي مونن .
در سكوت مستان ، هوشنگ رنگ به رنگ شد و هراسيده چشم موهاي تن اش سيخ شدند و صدايي بي هوا از حنجره اش بر خاست كه فقط خود شنيد :
- نه …
و پيوسته شنيد ضربان قلب اش را كه از گفتار نا شرم مستان بي حساب و نا آرام مي زد … هوشنگ در حالي كه هنوز با درون آشفته اش در ستيز و جدال بود با خويش انديشيد تا مستان را از رفتن باز دارد و به خانه اش بازگرداند ، پس به وعده اي كه بي پشتوانه بود و نادرست دهان گشود :
- من برات كار پيدا مي كنم .
و بي درنگ چترش را باز كرد و دو سه قدم برداشت . از بي اعتنايي مستان دوباره حرفش را تكرار كرد :
- برات كار پيدا مي كنم …
مستان بي هيچ نگاهي به هوشنگ همچنان مي رفت ، هوشنگ از حركت باز ماند و نا خواسته زبان چرخاند :
- بهت قول مي دم مستان .
مستان اندكي گام سست كرد و بازوي چتر را به شانه اش تكيه داد ، هوشنگ قلب اش به تپش افتاد و به گامهاي مستان نگاه باراند و با حسي پر شده از هواي شيرين و دلپذير رهايي دست به سينه‌ي رازگرد و دردناكش فشرد و چشم بسته و دهان باز هواي برفي را بلعيد و فكر كرد به جسد گمشده ناصر كه از دير باز در سينه اش پنهان مانده بود و هيچگاه شهامت آن نيافته بود تا به انتظار طولاني و چشمان براه مانده خواهرش پايان دهد چون سخت احساس گناه مي كرد و خود را نيز در مرگ ناصر هم كيش جنگ مي دانست … اما اكنون آمده بود كه اين هيولاي راز را از سينه بدور افكند و خود و مستان را براي هميشه از چنگال اين راز جنگ زاد وارهاند … پس با دلي كه به اميد گرم شده بود چند گام به پيش رفت و آنگاه خيره به پاهاي مستان كه كند و آرام براه بود ، دوباره به وعده پوشالي خود فكر آلود :
- بهت قول مي دم مستان .
و زير بارش تند برف پلك به پلك ساييد و همچنان گفت :
- به قولم باور كن ، همين فردا برات كار …
مستان به قول برادرش دل نباخت و با لحني سرد حرف هوشنگ را نا تمام گذاشت :
- خيلي خب ، هر وقت كار پيدا كردي بيا سراغم .
بعد زبان بست و به پاهايش سرعت داد . هوشنگ در خود لرزيد و در بهت و حيرت ديد كه مستان بي هيچ نگاهي به پشت از دهان برفي كوچه بيرون زد .
هوشنگ در تنهايي كوچه قدم بر مي داشت و در سايه روشن ذهن خويش تصوير مستان را مي ديد ، مستان در ميان دانه هاي ريز و درشت و رقصان برف راه به راه به پل نزديك مي شد، برف بر نرده هاي پل دست گرفته بود ، مستان پل را ديد ،پل مستان را ديد كه چترش را بست و به داخل كيف انداخت ، مستان به پل نزديك تر شد ، پل و مستان حالا ناصر را مي ديدند ناصر به دور خود نيم چرخي زد و از نرده هاي پل بالا رفت و آنجا نشست ، پل به مستان نگاه كرد و مستان به ناصر كه چهره اش پر بود از تبسم ، رودخانه ديد كه مستان لب به خنده وا كرد و چند گام پيش آمد ، ناصر از روي نرده ها واگشت و به رودخانه نگاه كرد ، رودخانه ديد كه مستان سر به بازوي ناصر نهاد و دست حلقه به دور كمر او به زندگي لبخند مي زد ، پل در نگاهي به رودخانه لبخند زد و با دستاني پروانه وار ناصر و مستان را به آغوش كشيد و عكسي به يادگار گرفت …
آن روز زمستان بود و حجله گاه برفين پل … و ناصر بود چنان چون غريقي آرام خفته در مستان … مستان اما بيدار و آراسته ماه هم چون امروزش … با نرگسي در بطن كه هنوز شش ماه به دنيا گريستن اش مانده بود …
اكنون زمستان بود و رودخانه اي نا آرام و خروشان چشم در اندوه بيكران مستان ، و كوبنده مشتهاي بي سكوتش بر شانه هاي پل …
مستان چتر و كيف به سينه رودخانه پرتاب كرد و با نرده هاي پل دست داد و از شانه هاي پل بالا رفت و آنجا در ميان هياهو و هنگامه‌ي بوسه هاي آبزاد برف چهره به آسمان گرداند و بعد آرام چشم فرو بست .
آسمان ديگر پيدا نبود رودخانه شتابان مي رفت ، پل تنها مانده بود .
|
|
|
